La Pintura Del Siglo Xx
View more presentations from joserra msm.
viernes, 26 de marzo de 2010
martes, 23 de marzo de 2010
lunes, 22 de marzo de 2010
Euskal Eskultura Garaikidea I : Chillida eta Oteiza
Eduardo Chillida Juantegui
(San Sebastián, 10 de enero de 1924 – San Sebastián, 19 de agosto de 2002) .
1924ko urtarrilaren 10ean jaioa, Pedro Chillida eta Carmen Juantegiren hirugarren semea zen. 18 urterekin, 1942an alegia, ikasketak hasi zituen Madrileko ETSAM arkitektura eskolan, Unibertsitate Politeknikoaren fakultatean. Urte gutxi geroago bere arkitektura ikasketei utzi zien, futbolean jokatzeko. Hasiera batean, Real Sociedad taldean atezain aritu zen baina lesio baten ondorioz utzi egin behar izan zuen futbola, geroago artearen munduan murgiltzeko.
Madrileko Arte Ederren Elkartean hasi zen marrazten apur bat geroago. Garai hartan, marrazki naturalarekin etxekotu zen. Gero, berak esaten zuen bezala, ezker eskuarekin marraztea erabaki zuen, eskuina izan arren, erresoluzio figuratiboa bere trebetasun fisikoaren menpe izan ez zedin. Bere lehenengo pieza eskultorikoak garai hartakoak dira.
Geroago, Parisera aldatu zen, eta hiri horretan bere lana garrantzia hartzen hasi zen, kritikari batzuen esanetan. Bere lehenengo eskulturak igeltzukoak ziren, Louvre museoaren eskultura greziarrek asko hunkitu zutelako.
1950ean, Pilar Beltzuntzerekin ezkondu zen Donostian, eta elkarrekin berriro bueltatu ziren Parisera, bere lehenengo erakusketarekin estreinatzeko, urte berean. Erakustaldiaren izenburua Les Mains Eblouis izan zen. Pablo Palazuelo margolariarekin adiskidetasuna jorratu zuen, Jorge Oteizarekin ordea, areriotasuna ezarri zuen garai hartan.
Oteiza eta biek konstruktibismoan errotu zuten bere lana, gai ezberdinak jorratu arren. Oteizak Chillida salatu zuen, behin eta berriro, bere lanak plagiatzeagatik. Gainera 1991n El libro de los plagios argitaratu zuen, argazkiekin Chillidaren lanak eta bereak alderatuz, eta bereak lehenagokoak izan zirela esanez.
1951an Chillidak eduki zituen zortzi seme-alabetatik lehena jaio zen, eta laster familia osoa behin betiko bueltatu zen Donostiara. Chillidak Ilarik, bere lehenengo burdinazko eskultura, osatu zuen. Momentu horretatik aurrera burdina gehien erabili zuen materialetako bat izan zen.
Nahiz eta lan publikoa eta arte publikoa defendatu herritarrek artearen munduan sartzeko mekanismo bezala, 1980ko hamarkadan Chillidaren lanak gero eta ospetsuagoak bihurtu ziren. Ildo beretik, Agatha Ruiz de la Pradak diseinatzaileak bere mintzaira artistikoa, Chillidak onarturik, erabili zuen bere grafietarako 1995ean.
Eduardo Chillidak zera zioen bere buruaz: "Bakartia naiz, Pilirekin bakartia". Chillida bere artean murgildu zedin, bere emazte Pili, haren afera guztiez jabetu zen. Haren zutabea izan zen bizitza osoan zehar. Gainera, haren emazteak eta seme-alabek arte proiektuetan parte hartu zuten, adibidez Chillida Leku museoan edota Tindaya mendian.
Eduardo Chillidaren alde ezezagunetako bat barne-diseinuarena zen. Igeldo mendiko bere etxean giro koloretsua eraiki zuen, altzari arruntekin, euskal tradizioan oinarriturik. Bere bizitzaren azken fasean, Chillidak berak eman zituen ideiak Chillida Leku baserriaren alderdi konstruktibo eta arkitektonikoak eratzeko, eskultura bat balitz bezala. 2000 urtean Zabalaga baserrian (XVI. mendeko baserria), Hernani udalherrian, bere museoan artistaren bilduma zabalena inauguratu zen. Espainiako errege-erreginak, Jose Maria Aznar Espainiako gobernuko presidente eta Gerhard Schröder Alemaniako kantzilerra inauguraziora joan ziren.
2002ko abuztuaren 19an Igeldo mendiko bere etxean hil zen, Donostian.
Bere lanaren ezaugarriak
Bere talentua Brancusi edo Giacomettiren parekoa da. Laster eskuratu zuen nazioarteko mailan errekonozimendua, eta gaur bere lanak museo onenetan eta bilduma pribatuetan eta publikoetan kokatzen da.
Eskultura monumentalek bere lan-ekoizpenaren zati handi bat osatzen dute, eta espazio publikoetan egoteko pentsatu zituen Eduardo Chillidak. Ildo beretik, bere lan monumentalena Tindaya mendiaren proiektua da, Fuerteventuran. Eskultorea hil zenean azterketa-fasean zegoen, nahiz eta proiektua zehaztuta egon.
Oso aipagarria da bere lan publikoa. Adibidez, Horizontearen Laudorioa, Gijoneko Santa Katalinaren Mendian kokatua.
Bere lan eskultorikoa oso indartsua eta plastika ederrekoa da. Bere lanak espazioarekin jokatzen du eta artista berrientzat erreferentzia bezala erabiltzen da.
Chillidaren ustean "batek izaten duena ez da ia inorena", horregatik, ez zuen bakarrik lan publiko asko egin, baizik eta eskultura anitz mundu osoko museoentzat. Bere eskulturek ingurumenarekin hitz egiten dute, eta horregatik bere herrikideentzat leku enblematikoak bihurtu dira kokatzen direneko espazio publikoak. Horrela gertatzen da Haizearen Orraziarekin Donostian. Hiriko bisita derrigorrezkoa bihurtu da. Antzekoa gertatzen da Gijonen, Horizontearen Laudorioarekin, Gernikako Gure Aitaren Etxearekin, edota Bartzelonako Askatasun atea.
Jorge Oteiza Enbil
Pentsaera Bizitza eta obraren sustraiak:
Ondoko Orion Jaio Bazen ere, Zarautzen bizi izan zen denboraldi gehiena. Madrilen medikuntza nahiz eta ikasten hasi zen, arkitektura Oso begiko zuen, baina laster Utzi zuen eskultura munduan murgiltzeko. Espainiako Gerra Zibila zenean Ameriketan hasi zen eta han Gelditu zen bizitzen (1935-46), Bogotá Hiriko (Kolonbia) Zeramika Eskola irakasle Nazionalean. Garai hartan antolatu zituen lehen erakusketak Santiagón (Txile) Eta Buenos Airesen (Argentina). Orduan hasi zen eskultura eta inguruko estetika teoriak hausnartzen. Lehen eta espresionismoaren lánek kubismoaren eragin garbia zuten, baina hutsaren estetikaren esperimentazioari ekin zion ondoren. 1959an amaitutzat jo zuen esperimentazio bidea, iritsita hutsera eskultura.
Eta Euskal pentsaera estetikaren ezaugarri nagusiak Euskararen erroetan bilatzen saiatu zen. Quosque tandem! saiakeran Euskal arimaren estetikaren interpretazioa aztertu zuen, historiaurreko artean eta ERROAK zituena antropologian bilatzen, berariaz asmaturiko sistema filologiko-bidez poetikoen. Lehen Euskal gizakiak mundua nola ikusten jakitea zuen bere helburu izan zuten ikerketek, naturarekiko harreman ikuskera eta hori gizaki Hark hizkuntzan artean eta nola zizelatu zuen eta jakin aditzera eman ahal izateko, Euskal historiaurreko harrespil, zutarri eta trikuharriak ulertzeko. Chozas eta Harro estetika hitzen-etimologiak erabili zituen antzinako ikuskera horiek ulertzeko.
Kultur eragile eta Euskal Herriko arte-mugimenduaren gidari jokatu nahi izan zuen Oteizak. Ez Dok Amairu taldeari izena eman zion (1965) Azkuek Vizcaíno jasotako herri batetik hartua Ipuin eta Elorrioko Haur-Unibertsitatea sortzen saiatu zen. Artistikoen sortzaileetako hainbat talde bat izan zen: Hemen, Gaur, Orain, Danok, Baita (1966). Polemista Sutsu eta kritikari ZORROTZ agertu zen gehienetan agintarien kultur politikaren aurrean. 1992 urtean eskutik Honen Oteiza Fundazioa sortu zen, Altzuzan (Egues haranean) Oteiza Museoa Eraikin zen, oriotar sortzaileak han baitzeukan bizileku eta lantegietako bate.
lunes, 8 de marzo de 2010
Suscribirse a:
Entradas (Atom)